Kefridiet eo bet ar c’habined alvokaded Coudray eus Roazhon, arbennigour war ar gwir foran evit kas ul lizher soumonañ da Vinistr an Deskadurezh-Stad ha da Rektorez Akademiezh Roazhon, o c’houlenn diganto lakaat da dalvezout diouzhtu aotreegezhioù kelennerezh ar skolioù divyezhek (SLD/ LPE).
An diferad eus an 9 a viz Gwengolo 2025 a laka war-sav framm broadel Aotreegezh Kelennerezh ar Skolioù (LPE) o tiazezañ ur stummadur nevez hag a gemero plas, war verr dermen, an aotreegezhioù hentad prientiñ da gelennerezh ar skolioù (PPPE). E pep hini eus an 22 rannvro akademek e Frañs e oa bet krouet un aotreegezh PPPE e 2022 da-geñver ur seurt programm arnodiñ. E rannvro akademiezh Breizh e oa un aotreegezh PPPE divyezhek brezhoneg-galleg a oa bet krouet evel-se da-geñver ar c’hendivizad Stad – Rannvro Breizh eus miz Meurzh 2022 war treuzkas yezhoù Breizh. Aotreegezhioù all evit ar yezhoù “rannvro” a oa bet krouet ivez, evel evit an okitaneg hag ar c’horseg.
Gant an aotreegezh nevez (LPE) e vez ledanaet, e mod pe vod, an aotreegezh kozh hentad prientiñ da gelennerezh ar skolioù (PPPE) hentad arnod kozh an aotreegezh PPPE gant ar genstrivadeg tuta kelennerien ar skolioù lakaet e dibenn an aotreegezh ha n’eo ket mui e dibenn ar Master MEEF.
Gallout a ray studierien an aotreegezh nevez talvoudekaat ul lodenn eus ar genstrivadeg degemerusted dre skrid a-drugarez d’ar c’hontroll dibaouez ha war-dro 60 % eus ar postoù er genstrivadeg a vo miret evito. Gant an doareoù-se eo dedennus-kenañ an LPE-se e-keñver ar patrom kozh neuze a-benn diskoulmañ an diouer a gelennerien anavezet gant un toullad akadamiezhioù zo e Frañs.
D’an distro-skol 2026 eo rakwelet digeriñ ul LPE e Roazhon (50 plas), Brest (30 plas) ha Sant-Brieg (20 plas) er akademiezh Rozahon. Met n’eus aotreegezh LPE divyezhek galleg-brezhoneg ebet raktreset betek-henn, tra ma n’eus ket a vank evit kelennerien unyezhek evit poent. E 2025, 137 post a oa bet digoret d’ar c’henstrivadegoù unyezhek gant 1886 den enskrivet ha 714 den deuet. Er c’hontrol, n’eo ket niverus a-walc’h an dud war ar renk evit ar c’henstrivadegoù divyezhek. N’eus bet nemet 7 loread evit 35 post digor (55 den enskrivet ha 22 den war al lec’h).
Ur benveg eus ar c’hentañ e vefe krouiñ LPEoù divyezhek brezhoneg-galleg e Breizh evit stummañ kelennerien war un dro war ar brezhoneg e-pad tri bloaz ha war pedagogiezh a-ratozh an divyezhegezh er skol ha diskoulmañ kudenn an diouer a gelennerien divyezhek.
An aotreegezh PPPE e Brest, empennet war an diazez-se, a oa bet digoret d’an distro-skol 2022 e Skol-veur Breizh-Izel (SBI) hag he deus graet berzh gant 74 studier enskrivet e-pad tri bloavezh ar stummadur-se ha 300 emstriver Parcoursup evit 30 plas evit an distro-skol e 2025. Ur gohortenn gentañ a zo deuet er-maez eus an aotreegezh-se e 2025 hag a ya d’ober 71 % eus ar studierien enskrivet er bloavezh Master MEEF divyezhek e Sant-Brieg
Koulskoude, e pep Rektorelezh, war-bouez hini Roazhon, un aotreegezh LPE e yezhoù “rannvro”zo bet savet skolioù. Evel-se emañ kont evit an euskareg, an okitaneg, ar c’hatalaneg, ar c’horseg. Rannvro akademiezh Breizh ‘vo an hini nemeti hep LPE divyezhek ebet.
E-keit-se e sav goulennoù pouezus evit dazont an aotreegezh PPPE divyezhek eus Brest hep bezañ treuzfurmet buan e LPE. Prientet e oa bet an treuzfurmiñ anezhi e LPE gant atebeg ar stummañ met nac’hañ a ra Rektorelezh Roazhon ar raktres-se koulskoude.
Brasjedet eo bet an ezhommoù stummañ kelennerien divyezhek gant ar rektorelezh he-unan da 80 kelenner divyezhek bep bloaz. Se zo kaoz e oa bet lakaet ar pal da zigeriñ ur stummadur PPPE all evit ar c’helenn publik e Roazhon hag unan all e Gwened evit ar c’helenn katolik gant Rannvro Breizh gant he steuñv adperc’hennañ ar yezhoù votet e miz Kerzu 2023. Nac’hañ a ra Rektorelezh Roazhon digeriñ un aotreegezh LPE e Roazhon ivez.
Treuzfurmiñ an aotreegezh PPPE Brest e LPE ha digeriñ un LPE divyezhek nevez e Roazhon zo pouezus-bras kevit kenderc’hel gant ar c’helenn divyezhek met ivez evit ar c’helelenn brezhoneg war an amzer-skol evel ma’z eo skrivet e-barzh kod an Deskadurezh (mellad L. 312-11-2) da-heul votadeg lezenn an 21 a viz Mae 2021 diwar-benn gwarez glad ar yezhoù rannvroel hag o brudañ lesanvet “lezenn Molac”.
Kaset eo bet al lizher soumonañ goude ar reked barnerezhel bet kaset da lez-varn Velestradurel Roazhon (e kenlabour gant kevredigezh tud ar vugale evit ar c’helenn brezhoneg er skol bublik DIV YEZH BREIZH) e miz C’hwevrer tremenet en abeg ne vez ket doujet gant ar Stad ar c’hendivizad Rannvro-Breizh evit ar c’helenn brezhoneg.
Ul lizher evit zisplegañ perak eo kaset seurt lizher gant ar c’habined alavokaded da vinistrerezh an Deskadurezh-Stad ha da Rektorelzh Roazhon zo bet kaset da gannaded ha da senedourien Breizh, ha da guzulierien rannvro Inez.